John Dryden

Dr John Dryden (* 9. August^jul./19. August^greg. 1631 z Aldwincle; † 1. Mai^jul./12. Mai^greg. 1700 z London) isch en iiflussriiche änglische Dichder, Literaturkritiker und Dramatiker gsi.

Lääbe

Dr Dryden isch im ene Dorfpfarrhuus bi Oundle in Northamptonshire uf d Wält choo und het uf dr Westminster School und am Trinity College z Cambridge gleert. Sini früeje Theaterstück si mäistens Dragödie gsi und häi seer underschiidlige Erfolg gha, häi aber dr Dryden und sini royalistische Iistellige bekannt gmacht. Won er noch em Dood vo sim Vater wääred em Cromwell sinere Herrschaft uf London choo isch, het er brobiert, mit de republikanische Kontakt vo sinere Familie Gäld z verdiene, het aber vor dr Wideriifüerig vo dr Monarchii under em Karl II. käi groosse Erfolg ghaa. Erst mit sim Gedicht Astraea redux, won er für dä Aalass verfasst het, isch er withii bekannt worde.

1662 isch dr Dryden as Fellow in d Royal Society ufgnoo worde. Im gliiche Joor het er d Lady Elizabeth Howard ghürootet. Richdige Ruem het em d Dichdig „Annus Mirabilis“ brocht, won er 1666 in vierziilige Pentameter verfasst het. 1668 isch er dr Noochfolger vom William Davenant as Poet Laureate worde, e Boste, won er bis zum Sturz vom Jakob II. zwanzig Joor spööter ghaa het. Wäärend de neggste zää Joor het er hauptsächlig für d Büüni gschriibe. Er isch dr Wäägberäiter für d Restaurazioonskomödie gsi – am bekanntiste isch Marriage A-la-Mode – und au für die heroischi Dragödie und die klassischi Tragödie, wo All for Love (1677) si grösst Erfolg gsi isch. Wil dr Dryden e Mäister vo de griimte Prolog und Epilog gsi isch, het er sonigi vilmol au für d Stück vo andere Dramatiker verfasst. Usserdäm het er wichdigi Essej über s Drama gschriibe, s lengste und woorschinlig beste is Essay of Dramatick Poesie vo 1668.

Vo öbbe 1680 aa het sich dr Dryden uf s Dichde konzentriert, het aber immer no Büünewärk verfasst und e baar Libretti gschriibe. Am erfolgriichste si sini satirische Gedicht gsi: s psöido-heroische MacFlecknoe, won er din dr Thomas Shadwell (* um 1642; † 1692) aagriffe het, und Absalom and Achitophel, e politischi Satire, wo gege d Whigs grichdet gsi isch. Anderi wichdigi Wärk us dere Periode si die religiööse Gedicht Religio Laici (1682) und The Hind and the Panther (1687). S erste vo dene bäide het er churz vor sinere Konversioon zum Katholizismus gschriibe, s zwäite churz nochhäär.

Noch dr Glorious Revolution het dr Dryden wäge sinere politische Überzüügig d Gunst vom Hoof verloore und het Theaterstück verfasst und griechischi und latiinischi Wärk übersetzt, zum si Läänr verdiene. Er het under anderem Wärk vom Horaz, Juvenal, Ovid, Lukrez und Theokrit übersetzt. D Hauptwärk us dere Periode si d Übersetzig vom Gsamtwärk vom Vergil (1697) und Fables, Ancient and Modern (1700), e Sammlig vo Übersetzige vom Homer, Ovid, Boccaccio und modärnisierte Adapzioone vom Geoffrey Chaucer. S Vorwort zu de Fables wird as Hauptwärk vo dr Litratuurkritik und as äins vo de beste änglische Essej betrachtet.

Dr Dryden isch in dr Westminster Abbey begraabe.

Si Wirkig

Im Dryden si Wärk het e groosse Iifluss uf die änglischsproochigi Dichdig zu sine Läbzite und im 18. Joorhundert ghaa. Sini Gedicht si Vorbilder für Autore wie dr Alexander Pope und dr Samuel Johnson gsi. Dr Johnson het gsäit, ass dr Dryden "d Sprooch verfiineret het, dr Usdruck verdieft und d Melodii vo dr änglische Poesii nöi gstimmt het", und die Aasicht het d Uffassig vom 18. Joorhundert kennzäichnet. Im 19. Joorhundert het d Bedütig vom Dryden abgnoo; au hüte wird er no underschetzt, au wenn sich Lüt wie dr T. S. Eliot für en intressiert häi. D Brillanz vo sinere Dichtkunst und d Chraft vo sim Usdruck wid zwar wit anerkennt, aber e Hufe glaube, ass dr Dryden "en äifachs Gmüet" gha häig und nid gnueg Iinsicht, wie dr T. S. Eliot in Homage to John Dryden gschriibe het. Im Dryden si Ode Alexander's Feast or the Power of Musick isch d Vorlaag gsi für s zwäideilige Oratorium mit em gliiche Naame vom Georg Friedrich Händel.

Wärk

Astraea Redux (1660)
The Indian Emperor (1665)
Annus Mirabilis (1667)
An Essay of Dramatick Poesie (1668)
Tyrannick Love (1669)
Marriage A-la-Mode (1672)
The Conquest of Granada (1670)
Amboyna, or the Cruelties of the Dutch to the English Merchants (1673)
All for Love (1678)
Oedipus (1679)
Absalom and Achitophel (1681)
The Medal (1682)
Religio Laici (1682)
The Hind and the Panther (1687)
Amphitryon (1690)
Don Sebastian (1690)
King Arthur (1691)
Amboyna
The Works of Virgil (1697)
Fables, Ancient and Modern (1700)

Kwelle

Allgemeine deutsche Real-Encyklopädie für die gebildeten Stände. Conversations-Lexikon; 10. Auflage 1853, F. A. Brockhaus Leipzig

Litratuur

Eberhard Späth: Dryden als „Poeta Laureatus“. Literatur im Dienste der Monarchie (= Erlanger Beiträge zur Sprach- und Kunstwissenschaft. Bd. 36, ISSN 0425-2268). Verlag Hans Carl, Nürnberg 1969 (Zugleich: Erlangen-Nürnberg, Univ., Diss., 1968).
Mark Van Doren: The Poetry of John Dryden. Harcourt, Brace and Howe, New York NY 1920.

Weblingg

Commons: John Dryden – Sammlig vo Multimediadateie

Eintrag im Archiv der Royal Society
John Dryden Biografie in der Encyclopædia Britannica
Digitalisat von Der Stand der Unschuld und Fall des Menschen, Buchner, Franckfurt 1754

D Wärk undenooche si E-Books vom Project Gutenberg:

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „John_Dryden“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.